Województwa: lubuskie, zachodniopomorskie i wielkopolskie, powiaty: choszczeński, wałecki, strzelecko-drezdenecki, czarnikowsko-trzcianecki, gminy: Drawno, Bierzwnik, Dobiegniew, Krzyż, Człopa, Tuczno.
Park znajduje się w centralnej części dużego kompleksu leśnego Puszczy Drawskiej.
Z granicami Parku na części ich długości stykają się: OChK: Choszczno-Drawno,
Korytnica rzeka, Dobiegniew i Puszcza
nad Drawą.
Prowincja: Niż Środkowoeuropejski, podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie,
makroregion: Pojezierze Południowopomorskie, mezoregion: Równina Drawska.
Prowincja: Niżowo-Wyżynna Środkowoeuropejska, Dział: Bałtycki, Poddział: Pas
Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich, Kraina: Pojezierze Pomorskie, Okręg
Wałecko - Drawski oraz fragment Krainy: Pomorski Południowy Pas Przejściowy,
Okręg Brzegu Pradoliny Noteckiej.
Teren opada generalnie ku południowi. Najwyższy punkt w Parku to wzniesienie 110,3 m n.p.m. w okolicy d. osady Martwica na pn.-wsch. krańcu Parku, najniższy - ujście Płocicznej do Drawy na płd. krańcu parku - około 39,7 m. n.p.m.
Powierzchnia 11 342 ha, obszary ochrony ścisłej - (do 2000 r.) - 440,06 ha (projekt planu ochrony zawiera zmiany). Poza zwartym obszarem w skład DPN wchodzi 8 izolowanych enklaw o funkcji administracyjnej (grunty zajęte pod leśniczówki, siedzibę Dyrekcji, garaże i warsztaty oraz przystań wodną). Wokół parku wyznaczona jest otulina o powierzchni ok. 40 916 ha. Lasy stanowią 82,7% powierzchni w zarządzie DPN, wody - 8,3%, łąki i torfowiska - 3,6%.
Równina Drawska, na której leży Drawieński Park Narodowy, jest rozległym polem sandrowym powstałym w stadiale pomorskim zlodowacenia bałtyckiego (Wisły). Sandr ten jest zbudowany z wodnolodowcowych piasków luźnych lub słabogliniastych, sporadycznie przewarstwionych żwirami.
Grubość warstwy piasków sandrowych jest zróżnicowana. We wschodniej części Parku sięga ona miejscami nawet kilkunastu metrów. W kilku miejscach jednak płytko pod powierzchnią leżą płaty glin. W zachodniej części - od Zatomia do Sitnicy i w okolicy uroczyska Radęcin bardzo płytko pod powierzchnią terenu zalega duży płat glin zwałowych, utworzony przez lob lodowca. Głębokość ich zalegania jest zróżnicowana, podobnie jak zawartość węglanu wapnia i żyzność utworów piaszczystych, co sprawia, że mimo pozornie nieskomplikowanej budowy geologicznej, zróżnicowanie siedlisk tego terenu jest wysokie. Na glinach przykrytych tylko cienką warstwą piasków rozwinęły się typowe dla żyznych siedlisk lasy bukowe.
Miejscami, w dolinach rzek, podłoże geologiczne stanowią też utwory innego pochodzenia - mady lub torfy.
Teren, na którym leży Drawieński Park Narodowy nosi nazwę równiny, nie ma on
jednak płaskiego i monotonnego charakteru. Lokalne deniwelacje nie przekraczają
wprawdzie zazwyczaj 20 m, jednak spadki zboczy bywają znaczne, nawet do 30-40o.
Głównym urozmaiceniem rzeźby są rynny pochodzenia
polodowcowego
oraz zagłębienia wytopiskowe po bryłach martwego
lodu. Te formy w zasadniczym stopniu decydują o typie krajobrazu: fragmenty
rynien i niektórych zagłębień zajęte są przez jeziora stanowiące charakterystyczny
element Parku, a w obrębie licznych, bezwodnych rynien i zagłębień rozwijają
się cenne przyrodniczo torfowiska.
Istotnym czynnikiem rzeźbotwórczym są także rzeki, których doliny wcinają się miejscami na kilkanaście metrów w powierzchnię sandru. Działalność rzeki prowadzi z jednej strony do erozji zboczy doliny w miejscach podcinanych przez nurt wody, a z drugiej - do akumulacji osadów rzecznych na porośniętych łęgiem olszowym terasach zalewowych.
W kilku miejscach na terenie DPN występują formy wydmowe, są one jednak niewielkie, pokryte lasem, trudno czytelne w terenie i mają raczej charakter ciekawostki dla specjalistów. Nieliczne wzniesienia zidentyfikowane zostały jako pagórki pochodzenia kemowego.
Na obszarze parku bezwzględnie dominują wykształcone z piasków polodowcowych (miejscami rzecznolodowcowych) gleby rdzawe. Gleby tego typu mogą mieć bardzo zróżnicowaną żyzność i w Puszczy Drawskiej funkcjonują pod bardzo różnymi ekosystemami - od świeżych borów sosnowych począwszy, na żyznych lasach bukowych skończywszy. Gleby rdzawe są silnie zróżnicowane na podtypy - od rdzawych brunatniejących po rdzawe bielicowane.
Pod lasami bukowymi na zach. od doliny Drawy, w miejscach gdzie substratem glebowym są gliny zwałowe, a nie sandrowe piaski, odnotowano płaty gleb brunatnych. W zagłębieniach i w rynnach terenowych, gdzie rozwinęły się torfowiska, spotyka się gleby torfowe i murszowe, a w dolinach rzecznych, na terasach akumulacyjnych - gleby mułowe. Inne typy gleb (bielicowe, glejobielicowe, czarne ziemie leśne, gleby inicjalne, gleby antropogeniczne) odgrywają minimalny udział w tworzeniu pokrywy glebowej Parku
Główne rzeki Parku to Drawa i jej lewobrzeżny dopływ - Płociczna. Wzdłuż ich dolin rozciągają się dwa ramiona obszaru parku, co nadaje mu charakterystyczny kształt litery V. Reżim wodny rzek Puszczy Drawskiej jest typowy dla rzek pojezierzy: wskutek buforującego działania przepływów, a także zasilania i odpływu podziemnego, zmienność przepływów i stanów rzek jest względnie niewielka, choć zaznaczająca się wyraźnie w skali roku. Drawą przepływa średnio 15 m3 wody na sekundę, a Płociczną - 3 m3.
W
parku jest 25 jezior, bardzo zróżnicowanych pod względem charakteru ekologicznego;
od torfowiskowych jeziorek dystroficznych (Głodne
Jeziorka), przez jeziora eutroficzne (Sitno,
Płóciczno, Ostrowiec) do mezotroficznych jezior ramienicowych
(Martew, Płociowe, Pecnik Duży, Głuche). Są wśród nich torfowiskowe jeziorka
dystroficzne, jakie rozwinęły się w zagłębieniach wytopiskowych. Unikatem hydrologicznym
jest głębokie, okolone lasami jezioro Czarne. Jest to zbiornik meromiktyczny:
powierzchniowe warstwy wody są oligotroficzne,
przejrzyste i ubogie w biogeny, podczas gdy w nigdy nie mieszających się dennych
warstwach wód żyją tylko bakterie siarkowe. Zróżnicowanie ekologiczne jezior
widać nawet na pierwszy rzut oka w barwie ich wody: mezotroficzne jeziora ramienicowe
mają, zwłaszcza w słoneczne dni, wody intensywnie szmaragdowe, a jeziorka dystroficzne
- toń ciemną, prawie czarną.
Specyficznym
elementem sieci wodnej Drawieńskiego Parku Narodowego są wypływy wód podziemnych:
źródła, wycieki i wysięki, a także rozwinięte na takich wyciekach źródliskowe
torfowiska. W kilku dużych i kilkudziesięciu mniejszych kompleksach źródliskowych
naliczono kilkaset punktów wycieku wody. Oprócz kilkudziesięciu źródeł jest
też w Drawieńskim Parku Narodowym jeden ponor:
woda z jeziora Czarnego spływa do niewielkiego oczka na pd. od niego i ucieka
w głąb ziemi. Jak na polskie niziny, jest to zjawisko unikatowe.
Strefa umiarkowana, klimat przejściowy. Rezerwat znajduje
się na pograniczu Krainy Płn. Wielkopolski (P)
z
Regionem Pomorskim (BP)
Klimat
kształtuje się pod wpływem Morza Bałtyckiego, z udziałem wpływów oceanicznych.
Średnia roczna temperatura wynosi tu 7,9oC, przeciętnie w roku spada
ok. 590 mm deszczu, okres wegetacyjny trwa 210 dni. Przez średnio 172 dni w
roku pada deszcz. Pod względem swego generalnego charakteru klimat Puszczy Drawskiej
nie odbiega od klimatu polskiego niżu, a wszelkie zaznaczające się różnice regionalne
ledwie można zauważyć. Klimat tego miejsca jest nieco ostrzejszy, niż pobliskiej
Wielkopolski i Ziemi Lubuskiej: różnice np. w terminie nadejścia wiosny sięgają
2-3 tygodni. Z drugiej strony jednak klimat Puszczy jest łagodniejszy, niż garbu
morenowego Pojezierza Pomorskiego, znajdującego
się niedaleko stąd ku północy. Zimy są z reguły mało śnieżne: rzadkie są okresy,
w których Puszczę można przemierzać na nartach, choć z drugiej strony zdarzają
się ataki zimy zasypujące drogi: zwały lodu po nich utrudniają przejezdność
dróg aż do wiosny. Wiosną i latem zdarzają się - zwłaszcza ostatnio - długie
okresy suszy, ze względu na zagrożenie pożarowe wprowadza się wtedy zakaz wstępu
do lasów. Jak w całej niżowej Polsce, regułą są wczesnojesienne okresy dobrej
pogody - "babie lato", tu szczególnie atrakcyjne, bo cała Puszcza Drawska mieni
się wówczas kolorami jesiennych liści buków i brzóz.
Duży kompleks leśny Puszczy Drawskiej, wywiera wyraźny wpływ na klimat Parku położonego w jego centralnej części. Zimą śnieg leży znacznie dłużej, a drogi są trudniej przejezdne, niż na odległych o zaledwie kilkanaście km terenach rolniczych. Latem zaznacza się wyraźne zróżnicowanie opadów: silne burze przechodzą swoimi szlakami, podczas gdy kilka kilometrów dalej możenie spaść nawet kropla deszczu.
Drawieński
Park Narodowy odznacza się bogactwem występujących tu typów ekosystemów. Miarą
tego bogactwa jest liczba 224 udokumentowanych tu zbiorowisk roślinnych.
Wśród zbiorowisk naturalnych powierzchniowo dominują lasy - przede wszystkim
buczyny, łęgi
olszowe i olsy, a także płaty borów
sosnowych. Większa część lasów została jednak silnie przekształcona - dominują
drzewostany sosnowe sadzone przez dawnych leśników na siedliskach zajętych niegdyś
przez buczyny i dąbrowy. Do naturalnych komponentów przyrody Parku należą także
torfowiska oraz ekosystemy wodne - rzek i jezior. Cenne są
również półnaturalne, ukształtowane pod wpływem działalności człowieka, ekosystemy
łąkowe.
Prawie 80 zbiorowisk roślinnych występujących na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego należy do ważnych dla Europy i ujętych w Europejskiej Dyrektywie Siedliskowej. Są to: żyzne i kwaśne buczyny, grądy, lasy łęgowe, fragmenty borów i brzezin bagiennych, wilgotne i świeże łąki, wrzosowiska, podwodne łąki ramienicowe w jeziorach, roślinność rdestnicowa jezior eutroficznych, roślinność źródlisk, skupienia włosieniczników w nurcie rzek, szuwary kłociowe, mszary torfowcowe, roślinność torfowisk przejściowych i mechowisk.
Najcenniejszym
i najpiękniejszym składnikiem leśnej szaty roślinnej są buczyny.
Duży ich kompleks znajduje się w dolinie Drawy i na zachód od niej. Mniejsze
kompleksy buczyn są także nad Płociczną i Runicą we wschodniej części Parku.
Na żyźniejszych siedliskach rozwija się tzw. żyzna
buczyna pomorska, w miejscach uboższych występują tzw. kwaśne
buczyny, na zboczach dolin rzecznych rosną specyficzne lasy bukowe z poduchami
mchów, ale i wymagającymi pod względem żyzności siedlisk gatunkami roślin w
runie. Lasom bukowym towarzyszą rozwijające się w ich lukach i na skrajach zbiorowiska
okrajkowe, do najciekawszych należy zbiorowisko barwnie kwitnącej wyki leśnej.
Buczyny są biotopem charakterystycznego zespołu
ptaków, z takimi gatunkami jak: gołąb siniak czy muchołówka mała.
Na
zabagnionych siedliskach przy brzegach jezior i nad rzekami panują lasy
olszowe, wykazujące pełne spektrum zmienności od typowych
łęgów olszowych na terasach rzecznych po bagienne, kępowe olsy,
spotykane czasem przy jeziorach. Liczne są jednak także lasy o pośrednim charakterze.
Zróżnicowanie olszyn Parku powiększa dodatkowo fakt, że duża ich część jest
stosunkowo młoda, rozwijając się na zarośniętych bądź zalesionych kilkadziesiąt
lat temu łąkach. Szczególnie interesująca postać olszyn rozwija się w kilku
miejscach na źródliskach. Niedostępne, bagienne lasy tworzą tu mozaikę z wypływami
wód podziemnych i ze spływającymi z nich strumyczkami. W lukach i na skrajach
olszyn rozwijają się zbiorowiska okrajkowe, np.
skupienia sadźca konopiastego i wierzbówki kosmatej, czy welony chmielu.
Mimo
dominacji sosny w leśnej szacie roślinnej Drawieńskiego Parku Narodowego dobrze
wykształcone fitocenozy borów sosnowych należą
do rzadkości. Znajdziemy je w pd. - wsch. części Parku oraz w okolicy jeziora
Czarnego. W lukach i na skrajach drzewostanów borowych rozwijają się wrzosowiska,
szczególnie piękne na przełomie sierpnia i września, gdy kwitnie wrzos.
Ubogie dąbrowy z domieszką buka były niegdyś dominującym typem lasu w Puszczy Drawskiej. Jednak w wyniku 200 lat gospodarki leśnej na terenie obecnego Parku zostały one zastąpione przez drzewostany sosnowe. Ocalałe płaty dąbrów są bardzo nieliczne i niewielkie, znajdziemy je tylko w pn. - wsch. części Parku, w okolicy jeziora Marta. Pospolitsze są natomiast - będące śladem dawnych dąbrów - porębowe zbiorowiska żarnowca, szczególnie piękne pod koniec maja, gdy krzew ten zakwita na żółto.
Niewielką powierzchnię zajmują grądy. Opanowały one dwa typy siedlisk. Jednym z nich są terasy nadzalewowe w dolinach rzecznych - Drawy i Płocicznej - gdzie wykształcają się laski grabowe o ubogim runie. Drugi typ siedlisk grądowych to niektóre zbocza dolin, szczególnie towarzyszące krajobrazom rolniczym, a nie kompleksom leśnym. Tu powstają laski grabowe bogate w gatunki drzew i krzewów (zdziczałe drzewa owocowe, jarząb brekinia) oraz runa (przytulia leśna, lilia złotogłów, fiołek przedziwny).
Mimo
niewielkiego udziału powierzchniowego torfowiska stanowią jeden z najcenniejszych
elementów przyrody Parku. W bezodpływowych zagłębieniach wytopiskowych,
czasem w kontakcie z jeziorkami dystroficznymi, wykształcają się torfowiska
mszarne, których roślinność zdominowana jest przez kobierce mchów torfowców.
Są to zarówno mszary dywanowe z wełnianką lub turzycą dzióbkowatą i torfowcem
odgiętym, jak i kępkowo-dolinkowe mszary z torfowcem Magellana; spotyka się
też skupienia przygiełki białej, turzycy bagiennej
i turzycy nitkowatej.
W
dolinach rzek i w zagłębieniach połączonych z jeziorami wykształcają się torfowiska
pojeziorne, zalewowe, przepływowe i źródliskowe, o zróżnicowanej hydrologii,
często zasilane dodatkowo wypływami wód podziemnych. Bardzo zróżnicowana jest
w rezultacie ich roślinność, obejmująca rozmaite zbiorowiska - od trzęsawisk
z bobrkiem trójlistkowym, przez mechowiska z
turzycą obłą, podszyte mchami brunatnymi szuwary
kłoci wiechowatej, kwaśne młaki z turzycą pospolitą, po skupienia kępowych turzyc
- np. tunikowej i darniowej oraz szuwary turzycowe.
Roślinność wielu torfowisk, zwłaszcza zalewowych, przepływowych i źródliskowych,
ale i niektórych torfowisk pojeziornych, była użytkowana kośnie. W rezultacie
wykształciły się na nich fitocenozy półnaturalne
o charakterze łąkowym.
Jeziora Parku są tak zróżnicowane, że każde z nich jest odrębnym, inaczej funkcjonującym ekosystemem. Dlatego wszelkie próby zaliczenia ich do jakichkolwiek typów są tylko przybliżeniem ich rzeczywistej różnorodności.
Klejnotami
Parku są bezodpływowe, okolone całkowicie lasami mezotroficzne
jeziora ramienicowe. Inny typ jezior to eutroficzne
jeziora rdestnicowe. W kontakcie z torfowiskami, w zagłębieniach wytopiskowych
rozwinęły się jeziorka dystroficzne.
Unikatowym, wymykającym się ekologicznym klasyfikacjom typem ekosystemu jest jezioro Czarne, cechujące się tzw, meromiksją. Górne warstwy jego wód zbliżone są charakterem do mezotroficznego jeziora ramienicowego, podczas gdy w głębi zalega odtleniona, nigdy nie mieszająca się z warstwami powierzchniowymi woda w naturalny sposób nasycona siarkowodorem. Na dnie żyją beztlenowe bakterie siarkowe.
Wody płynące Drawieńskiego Parku Narodowego - Drawa, Płociczna oraz krótkie odcinki Runicy, Cieszynki i Korytnicy - zachowały się w stanie zbliżonym do naturalnego. Cechują się dużą zmiennością morfologii koryta (wypłycenia i zagłębienia), charakteru dnia (od mulistego przez piaszczyste i żwirowate po kamieniste) i prędkości nurtu (żwirowate i kamieniste bystrza). Stosownie do tego zróżnicowania kształtuje się różnorodność podwodnych ekosystemów. Pospolite, zwłaszcza w Drawie, są skupienia włosieniczników. Na innych odcinkach ich miejsce zajmuje zbiorowisko podwodnych form strzałki i jeżogłówki, gdzie indziej znów - skupienia wąskolistnych rdestnic. Często spotyka się podwodne formy grążęla żółtego lub łączenia baldaszkowatego.
Odcinki
o dnie kamienistym i szybkim prądzie pozbawione są roślinności naczyniowej,
za to kamienie porasta rzadki glon - hildenbrandtia.
W ślad za zróżnicowaniem biotopów postępuje zróżnicowanie fauny ryb. Odcinki o bystrym prądzie zasiedlane są przez typowy zespół ryb prądolubnych - pstrąga, lipienia, głowacza białopłetwego, strzeblę potokową. Na nieco spokojniejszych odcinkach dominuje kleń, spotyka się też brzanę i certę. Ukrycia pod korzeniami wykorzystują miętusy. Najpowolniejsze odcinki rzek zasiedlone są przez płocie i leszcze.
Różnorodności korytom rzek dodają martwe drzewa, przewrócone w nurt: tworzą one dodatkowe zróżnicowanie morfologiczne i dają ukrycie rybom.
Miejsca wypływu wód podziemnych na powierzchnię to biotopy małe, niemal punktowe, ale ważne dla różnorodności przyrody Parku. Omywane spływającą wodą kamienie obrastają typowe dla źródeł mchy i wątrobowce. Miejsca o nieco wolniejszym przepływie zarastają rzeżuchą gorzką, śledziennicą skrętolistną i rzęsą wodną. Źródła mają także unikatową faunę bezkręgowców, żyją w nich np. rzadkie gatunki wypławków i chruścików.
Rozmieszczone
głównie w dolinach rzecznych, są jednymi z najcenniejszych przyrodniczo, a zarazem
najbardziej zagrożonych typów ekosystemów Parku, mimo że zajmują zaledwie ułamek
jego powierzchni. Do najbardziej interesujących należą wilgotne
łąki rdestowo-ostrożeniowe, świeże łąki rajgrasowe,
ekstensywnie koszone ziołorośla sitowia leśnego,
turzycowiska turzycy darniowej, turzycowiska turzycy
tunikowej. Te ekosystemy są biotopami interesujących gatunków - między innymi
licznego jeszcze w Parku nasięźrzała pospolitego, storczyków stoplamków i bardzo
rzadkiego goździka pysznego.
Wskutek zarzucenia dawnego, ekstensywnego użytkowania te cenne przyrodniczo typy łąk, jeszcze kilkanaście lat temu bardzo pospolite, przekształcają się szybko we wtórne turzycowiska lub mozgowiska, zarastają trzciną, ostrożeniem polnym i pokrzywą, a z czasem łozami i olszami. Zbyt intensywne i zbyt niskie koszenie przekształcaje natomiast w ubogie florystycznie łąki kłosówkowe. Jednym z trudniejszych zadań administracji Parku jest obecnie koszenie tych łąk w taki sposób, by zachować ich walory.
Do cennych elementów przyrody Parku należą też napiaskowe murawki zawciągowe, ukształtowane w dolinie Płocicznej pod wpływem umiarkowanego wypasu. Wypas ten musi trwać, by to barwne, kwietne zbiorowisko mogło nadal istnieć.
Leśne zbiorowiska zastępcze z drzewostanem iglastym
W
wyniku uprawy sosny na siedliskach dąbrów lub buczyn wykształcają się specyficzne
ekosystemy leśne. Dominują one pod względem zajmowanej powierzchni wśród lasów
Parku i mogą mieć rozmaity charakter. Pospolite są drzewostany sosnowe, pod
które spontanicznie powraca buk, w wyniku czego rozwija się las o charakterze
boru mieszanego. Częste są także sośniny podszyte
zwartym kobiercem traw - np. śmiałka pogiętego lub trzcinnika piaskowego, a
nawet traw łąkowych - rajgrasu lub tomki wonnej. W kilku miejscach wykształciły
się starodrzewy sosnowe podszyte zwartymi zaroślami krzewów - dzikich róż, głogów
lub berberysu, często dodatkowo z udziałem jałowca. Mimo swego antropogenicznego
charakteru, zbiorowiska tego typu wpisały się już głęboko w krajobraz Puszczy
Drawskiej. Zwłaszcza gdy drzewostany dożyją sędziwego wieku, są one biotopami
interesujących gatunków roślin (orlik pospolity, zimoziół
północny, wiciokrzew pomorski) i miejscami gniazdowania
cennych, związanych ze starodrzewiami gatunków ptaków (gągoł, nurogęś, bielik,
rybołów).
Sadzony w XIX wieku przez niemieckich leśników świerk zadomowił się w wilgotniejszych miejscach - po brzegach jezior, w dolinach rzecznych i w otoczeniu torfowisk - tworząc niewielkie płaty świerczyn. Mroczne i gęste skupienia świerka okazały się miejscem życia unikatowych gatunków ptaków; związana z nimi jest np. rzadka sowa - włochatka.
Dość istotnym elementem krajobrazu Parku są zarośla krzewów. Na skraju lasu i pól spotyka się skupienia dzikich róż, głogów, bzu czarnego i trzmieliny, czasami także berberysu. Czasami spotkać je można także wewnątrz zwartego lasu, gdziesą często pamiątką dawnej uprawy pól w tym miejscu. Cierniste krzewy wśród pól są ulubionymi biotopami dzierzb.
Dla miejsc dawnych osad ludzkich charakterystyczne są zarośla lilaków, potocznie zwanych bzami. Gdy zakwitają w pierwszej połowie maja, stają się jednym z dominujących akcentów kolorystycznych krajobrazu Puszczy.
Na dawnych zrębach, pod liniami energetycznymi, na dawniej porzuconych polach, na brzegach drzewostanów pojawiają się zarośla żarnowca, zakwitającego na żółto na przełomie maja i czerwca.
Na porzuconych mokrych łąkach i pastwiskach rozwijają się zarośla łozowe, budowane przez szerokolistne wierzby - szarą i uszatą. Łozowiska są biotopem kilku charakterystycznych gatunków ptaków.
Większość pól znajdujących się w granicach Parku została porzucona, wśród ugorów zachowały się jednak dawne chwasty. Do najciekawszych, rzadkich już w Polsce należą: kąkol i ostróżeczka polna, pospolite są także maki, chabry i rumianki.
Obfitsze populacje chwastów są na polach w otulinie, zwłaszcza poza dużymi, przemysłowo zagospodarowanymi kompleksami upraw.
W granicach Parku zbiorowiska przypłoci i przychaci wykształciły się w typowy sposób, pospolite są skupienia pokrzywy, perzu i łopianów. Bardziej interesujące są zbiorowiska ruderalne we wsiach otuliny.
Ruderalny charakter mają też zbiorowiska, jakie wykształcają się na drogach w Parku. W szczelinach bruków dróg biegnących przez lasy bukowe rozwija się zbiorowisko drobnych mchów i karmnika kolankowatego, na innych drogach pospolite są skupienia głowienki pospolitej, koniczyny rozłogowej, mietlicy, wiechliny rocznej i pochodzącego z Ameryki Pn. situ chudego. Na drogach leśnych wiodących przez bory sosnowe ich miejsce zajmują płaty wrzosowisk z izgrzycą przyziemną, podszytych mchami.
Siedliska z Konwencji europejskich i Dyrektyw UE, występujące
w Parku 
W lasach Parku dominuje sosna, sporo jest też buka, dębu i sztucznie wprowadzonego świerka. Najrzadszymi zdrzew są występujące na pojedynczych stanowiskach brekinia i cis.
Na terenie DPN współcześnie rośnie 919 taksonów roślin naczyniowych. Liczne są gatunki chronione (37 - ściśle i 13 - częściowo).
Najcenniejszym składnikiem flory roślin naczyniowych Parku jest przedstawiciel storczykowatych lipiennik Loesela, którego kilka osobników rośnie na jednym z torfowisk. Unikatem jest także obfite stanowisko chamedafne północnej, na torfowisku Sicienko.
Cenne są populacje dwóch gatunków błotnych fiołków: torfowego i mokradłowego, a także cała grupa gatunków torfowiskowych z turzycą bagienną, rosiczką okrągłolistną i długolistną, bagnicą torfową, turzycą Buxbauma, nerecznicą grzebieniastą. Od otaczających go terenów Park wyróżnia się bogactwem flory storczykowatych. Na trzech torfowiskowych stanowiskach rośnie tu kruszczyk błotny, na jednym - wspomniany lipiennik.
Na Tragankowym Urwisku nad Drawą jest liczna populacja kruszczyka rdzawo czerwonego , a jego krewniak - kruszczyk szerokolistny jest pospolity w liściastych lasach. Łąki bogate są w kukułki (storczyki) krwiste, k. szerokolistne i plamiste, w zaroślach odnotowano też podkolana białego i listerę jajowatą .
Wiele interesujących gatunków na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego występuje licznie, jednak już w terenach położonych kilkadzisiąt kilometrów dalej ich stanowiska zaliczane są do rzadkich osobliwości.
Należą do nich np.: wawrzynek wilczełyko, dziewięciornik błotny, widłak jałowcowaty, spłaszczony i goździsty, wspomniane kukułki, nasiężrzał pospolity, pomocnik baldaszkowy i cała grupa gatunków torfowiskowych: turzyca bagiena, turzyca nitkowata, rosiczki, żurawina, modrzewnica, bagno, przygiełka biała, bagnica torfowa.
Cenne są także stanowiska bardzo rzadkich w regionie, choć częstszych w innych regionach Polski: lilii złotogłów, kopytnika pospolitego, wiciokrzewu pomorskiego i zimoziołu północnego.
21 gatunków występujących w Drawieńskim Parku Narodowym wpisano na Listę Roślin Zagrożonych w Polsce, a 114 gatunków - na listę roślin zagrożonych w regionie Pomorza Zachodniego.
Prawdopodobnie bardzo interesująca jest także flora roślin zarodnikowych oraz grzybów. Jej poznanie jest jednak wciąż bardzo niekompletne. Występują między innymi bardzo rzadkie gatunki mszaków - Helodium blandowii, Paludella squarrosa, Sphagnum fuscum i inne rzadkie torfowce z rodzaju Sphagnum. Porost Arthonia aspersella ma tu jedno z dwóch stanowisk w Polsce. Występują też rzadkie gatunki grzybów, np. soplówka gałęzista, monetka kleista, szmaciak gałęzisty i mleczaj rydz. Jednak listom grzybów, porostów i mchów Parku daleko jeszcze do kompletności; nie można np. podać liczby rosnących na terenie Parku gatunków.
Mimo braku na tym terenie spektakularnych gatunków w rodzaju żubra, rysia czy wilka, obszar Parku cechują niebanalne walory faunistyczne wyróżniające go nie tylko w skali regionu, ale i kraju, a nawet Europy Środkowej.
Chociaż lista występujących tu gatunków zwierząt na pierwszy rzut oka wydaje sięnie zawierać nieobecnych gdzie indziej elementów, zainteresowanych fauną przyciąga do Parku łatwość zobaczenia bielika, rybołowa, koromorana, nurogęsi, gągoła, czy śladów żerowania bobra.
Ichtiofaunę rzek - szczególnie Płocicznej i Drawy - cechuje wyjątkowa różnorodność oraz udział ryb litofilnych i karpiowatych reofilnych. Nie została ona dotknięta przez procesy degradacyjne w tak dużym stopniu, jak w innych polskich rzekach.
Obok gatunków skrajnie zagrożonych, ginących - minoga rzecznego i strumieniowego, troci wędrownej i certy, zachowały się tu jeszcze liczne i stosunkowo stabilne populacje gatunków rzadkich w skali kraju - pstrąga potokowego, lipienia, strzebli potokowej i głowacza białopłetwego. Rodzima populacja łososia wyginęła w latach 80-tych, obecnie w ramach ogólnokrajowego programu ochrony łososia wsiedla się do Drawy i Płocicznej łososie wyhodowane z populacji pochodzącej z rzek łotewskich. Także w jeziorach Parku zachowały się populacje rzadkich gatunków - bardzo rzadkiej w Polsce troci jeziorowej oraz coraz rzadszych w kraju sielawy i siei.
Torfowiska, stare stawy rybnei mokradła w miejscach dawnych stawów, jeziora, śródleśne oczka wodne, fragmenty pól i łąk z podmokłymi zagłębieniami są biotopami płazów. Pospolite są żaby: zielone żaby wodne, żaba moczarowa i żaba trawna, kumak nizinny, wszystkie trzy gatunki ropuch, grzebiuszka ziemna.
Spotyka się także rzekotkę. Spośród gadów, oprócz pospolitych jaszczurek (zwinki, żyworódki i padalca) oraz zaskrońca, na podkreślenie zasługuje występowanie żmii zygzakowatej.
Jest
także niewielka populacja żółwia błotnego, prawdopodobnie
ma ona jednak tylko charakter szczątkowy i składa się z kilku leciwych, dożywających
swoich dni osobników. Tuż za granicami Parku notowano także występowanie
gniewosza.
W Parku spotkać można ponad połowę występujących w Polsce gatunków ptaków. Do najcenniejszych należą: bocian czarny, tracz nurogęś, kania czarna, kania ruda, bielik, orlik krzykliwy, rybołów, jarząbek, puchacz i włochatka.
Inne występujące tu gatunki rzadkie lub zagrożone w skali regionalnej, o wyspowym charakterze występowania, powiązane z zanikającymi typami ekosystemów to między innymi: kormoran, gągoł, trzmielojad, krogulec, kobuz, derkacz, żuraw, kszyk, samotnik, siniak, zimorodek, krętogłów, dzięcioł zielony, dzięcioł średni, pliszka górska, strumieniówka, zniczek, srokosz, czyż, krzyżodziób świerkowy i inne. Zagęszczenie populacji rybołowa, bielika, puchacza, żurawia, gągoła i nurogęsi jest w Puszczy Drawskiej i w Parku wyższe niż gdzie indziej, dlatego łatwiej tu o kontakt z tymi gatunkami, co bywa przeżyciem dla przyjeżdżających ze zurbanizowanych krajobrazów ornitologów. Spektakularnym elementem przyrody Parku jest kolonia kormoranów na wyspie jeziora Ostrowiec.
Spośród ssaków najłatwiej o spotkanie z jeleniem, sarną, dzikiem, lisem lub zającem. Populacja jeleni szczególnie liczna bywa jesienią i zimą, kiedy schodzą się one na teren Parku w poszukiwaniu spokoju. Niemal wszędzie widoczne są ślady działalności bobrów, choć trudno zobaczyć same zwierzęta. Herbowe zwierzę Parku, wydra, jest pospolita, lecz bardzo trudna do zobaczenia. Faunę ssaków uzupełniają ryjówki, gryzonie, 8 gatunków nietoperzy, jeże i drobne drapieżniki (m. in. oba gatunki kun, tchórz, gronostaj, borsuk). Sporadycznie zdarza się zachodzenie na teren Parku: łosia, daniela, wilka, a nawet żubra, pochodzących z żyjących w sąsiedztwie populacji.
O
faunie bezkręgowców niewiele wiadomo. Stosunkowo
szczegółowe i zaktualizowane materiały istnieją na temat wybranych grup owadów,
mięczaków i pijawek, jednak wiele ważnych i obfitujacych w gatunki grup pozostaje
nadal nie rozpoznanych. Około 1000 opisanych dotychczas z terenu Parku gatunków
zwierząt stanowi prawdopodobnie mniej niż 1/10 wszystkich tu występujących.
Tam jednak, gdzie poszczególne grupy zostały dokładniej przebadane, z reguły
odnajdują się gatunki unikatowe. Np. wśród chruścików,
zasiedlających źródliska, rzeki i jeziora Puszczy Drawskiej, jeden ze stwierdzonych
podgatunków - Hydropsyche contubernalis borealis - okazał się nowy dla
Polski, natomiast trzy gatunki Crunoecia irrorata, Ceraclea annulicornis
i Ceraclea dissimilis stwierdzono po raz pierwszy na Pojezierzu Pomorskim.
Wśród prawie 50 zanotowanych tu gatunków ważek również są bardzo rzadkie - związane
najczęściej z torfowiskami i jeziorkami
dystroficznymi - gatunki: iglica, żagnica subarktyczna, zalotka
białoczelna, zalotka większa, straszka północna. Duża jest różnorodność
i liczebność kolorowych ważek związanych z wodami płynącymi - na podkreślenie
zasługuje obecność takich gatunków jak smaglec i trzepla zielona, ale i obfitość
występowania gatunków jeszcze w kraju pospolitych, jak gadziogówka
zwyczajna, świtezianki i łątki.
Również wstępne dane dotyczące chrząszczy kózkowatych, a także analiza możliwości potencjalnego występowania nie stwierdzonych jeszcze gatunków pozwalają stwierdzić, że teren Parku jest bardzo atrakcyjny dla tej grupy owadów. Związane jest to z bogatą bazą środowisk i występującymi w nich roślinami pokarmowymi, zarówno larw jak i owadów dorosłych. Dotychczas na terenie parku znaleziono 49 gatunków kózkowatych, w tym kilku rzadkich jednak wydaje się, że istnieje możliwość znalezienia conajmniej kilkunastu dalszych. Zwraca uwagę fakt występowania wśród nich kilku gatunków puszczańskich, związanych z dużymi kompleksami leśnymi o naturalnym charakterze, a także 8 gatunków cieplolubnych. Bardzo interesujące jest stwierdzenie związanego ze starymi lipami obwężyna lśniącego, a także płaskowiaka jałowcowca - rzadkiego monofaga jałowca.
Stwierdzone na terenie parku i jego bezpośredniego otoczenia 54 gatunki motyli dziennych nie wyróżniają tego terenu na tle Polski, jednak stwierdzone na terenie Parku stanowiska dostojki laodyce i kosternika palemona leżąna granicy ich zasięgu w Polsce, a latający nad szuwarami i torfowiskami czerwończyk nieparek jest gatunkiem zagrożonym w skali Europy. W miejscach nagrzewanych przez słońce na uwagę zasługuje ciepłolubny modraszek korydon.
O istotnym znaczeniu Parku dla zachowania i ochrony ginących elementów fauny decyduje jednak nie tylko występowanie pojedynczych, ginących lub zagrożonych gatunków bądź ich grup lecz charakter fauny jako całości. Cechuje ją wysoki, znacznie przewyższający przeciętną stopień naturalności, wyrażający się między innymi niewielkim zróżnicowaniemi nikłą liczebnością gatunków ubikwistycznych, kosmopolitycznych i synantropijnych. Elementem charakterystycznym dla fauny Parku jest występowanie i wysoka liczebność szeregu gatunków puszczańskich, charakterystycznych dla rozległych, zwartych kompleksów leśnych, a także dla naturalnego, młodoglacjalnego krajobrazu Pomorza. Istotne i godne podkreśleniasą także tendencje dynamiczne przyrody Parku w kierunku spontanicznej renaturalizacji, obserwowane także w odniesieniu do fauny.
Puszcza Drawska, obecnie zwarty kompleks leśny, jeszcze 100 lat temu była mozaiką lasów, pastwisk i pól. Jej dzisiejszy krajobraz jest w znacznym stopniu ukształtowany przez tradycyjną gospodarkę, zwłaszcza leśną, a jego elementami są relikty dawniejszej ludzkiej aktywności.
Najbardziej
widoczne piętno na krajobrazie odcisnęła gospodarka leśna. Dominacja sosny w
drzewostanie, mozaika drzewostanów w różnym wieku uporządkowanych w regularnej
sekwencji uprawa - młodnik - drągowina - starodrzew od zachodu ku wschodowi,
prostokątna siatka oddziałów leśnych, sieć dróg leśnych, obecność szerokich,
dziś stopniowo zalesianych pasów przeciwpożarowych, fundamenty i ruiny drewnianych
wież obserwacyjnych- to wszystko jest wynikiem i świadectwem ponad stu lat gospodarowania
według zmieniających się zasad sztuki leśnej. Nad Drawą do dziś czytelny jest
zespół dawnych bindug, z których transportowano
drewno pozyskiwane w lasach Puszczy, spławiając je rzeką.
Wśród kompleksu leśnego urozmaiceniem są resztki dawnych, dziś opuszczonych i doszczętnie zrujnowanych osad ludzkich ze skupieniami lilaków i starych drzew owocowych. W kilku miejscach, gdy pogrzebać w ziemi lub przyjrzeć się powierzchni dróg leśnych, znaleźć można łezki szkła bądź kawałki węgla drzewnego - ślady dawnych przemysłów leśnych: smolarni i hut szkła.
Wzdłuż całego wschodniego ramienia Parku ciągnie się unikatowy zabytek techniki - Kanał Sicieński, zbudowany w XIX wieku dla nawodnienia łąk nad Drawą. Kanał ten prowadził wodę z odległego o ok. 27 km jeziora Sitno i do dziś - mimo że obecnie suchy - imponuje skalą przedsięwzięcia. Wzdłuż wschodniego ramienia Parku ciągnie się też pasmo fortyfikacji Wału Pomorskiego, zbudowanych w latach 30-tych XX wieku. Na terenie DPN jest kilkadziesiąt schronów bojowych i innych obiektów - schronów dowodzenia, panzerwerków, łącznic telefonicznych, fundamentów wież obserwacyjnych, zapór przeciwczołgowych itp., zachowanych w różnym stanie.
Drobny,
lecz mający swój udział w całości krajobrazu kulturowego Puszczy element to
rozproszone w lasach resztki starych cmentarzy, których nagrobki zlewają się
niemal zupełnie z otaczającą roślinnością, a także rozproszone przy drogach
kamienne słupy drogowskazowe, o zupełnie zatartej dziś treści.
W granicach Parku leży osada leśna Głusko, niegdyś centrum dużego majątku rolnego. Zachowało się tu skupienie zabytków techniki: elektrownia wodna na Drawie z przełomu XIX i XX wieku, pozostałości napędzanego kołem wodnym wodociągu wiejskiego, kościół przebudowany z dawnego browaru, miejsca XIX-wiecznych hut szkła. Natomiast w leżącym częściowo w granicach DPN Zatomiu zachowały się przykłady tradycyjnej zabudowy z czerwonej cegły z detalami typowymi dla regionu. Więcej takich przykładów można znaleźć w wioskach w otulinie Parku.
Otacza cały park, sięgając do linii najbliższych miejscowości. Obejmuje przede wszystkim obszary leśne Puszczy Drawskiej, ale i rolniczy krajobraz Polany Drawieńskiej oraz fragmenty terenów rolniczych w okolicy Szczuczarza, Dłuska i Dzwonowa. W jej obrębie znajduje się miasteczko Drawno i kilkanaście wsi. Niektóre z nich - np. Barnimie i Zatom - w dużej części zachowały zabytkową, typową dla regionu zabudowę z czerwonej cegły.
Niektóre fragmenty otuliny są nie mniej malownicze, niż rdzeniowe obszary Parku. Do najpiękniejszych i najciekawszych należą:
Ochrona przykładu młodoglacjalnego krajobrazu sandrowego w jego mezotroficznej postaci (całkowicie odmienny od oligotroficznych krajobrazów np. Borów Tucholskich). Brak jest przykładów takiego wariantu krajobrazu sandrowego w innych parkach narodowych Polski i Europy. Celem ochrony jest zabezpieczenie zestawu elementów przyrody o charakterze nie tyle unikatowym, co raczej typowym dlanaturalnych krajobrazów Pomorza, ale tu lepiej niż gdzie indziej i kompletniej niż gdzie indziej zachowanych w pełni swego zróżnicowania (torfowiska, jeziora, łąki, fauna), a także ochrona przykładu i procesu "zdziczenia" terenu - długofalowych zmian na nim zachodzących po wycofaniu się aktywności gospodarczej.
Regulamin dla zwiedzających park narodowy (wybrane fragmenty):
Park nie posiada własnego muzeum. Przy stacji terenowej Lubuskiego Klubu Przyrodnikówna Bogdance (tuż na granicy parku, u ujścia Korytnicy do Drawy, 12 km na pd. od Drawna) funkcjonuje skromna ekspozycja "Przyroda DPN". W Dyrekcji Parku funkcjonuje pracownia badawcza z biblioteką (ok. 2000 vol. - 1999 r.)
Wysiłek edukacyjny administracji Parku skupia się na okolicznych szkołach. Przyjeżdżającym z większej odległości turystom swoje usługi proponują miejscowi przewodnicy turystyczni. Są oni przeszkoleni na krótkim kursie zorganizowanym przez Park i mają elementarną wiedzę na temat walorów jego przyrody. Pomocą w poznaniu przyrody Puszczy są dostępne w sprzedaży wydawnictwa: przewodniki turystyczne (wśród nich dwie pozycje zawierające duży ładunek wiedzy przyrodniczej) oraz udostępniony w parku narodowym komputerowy system informacyjny, na razie będący w fazie testowania.
Prowizorycznie oznakowana ścieżka dydaktyczna istnieje nad Drawą w okolicach Barnimia. Istnieją projekty zorganizowania dalszych ścieżek.
Poznanie Drawieńskiego Parku Narodowego wymaga pewnego wysiłku, trasy wycieczek są bowiem długie, ich punkty wyjściowe oddalone od bazy noclegowej a komunikacja publiczna niedostosowana do potrzeb turystów. Baza noclegowa koncentruje się w trzech rejonach:
Większa część bazy noclegowej czynna jest tylko latem i wczesną jesienią. Można także nocować pod własnym namiotem na jednym z kilkunastu śródleśnych pól biwakowych - znajdują się one nad jeziorami w otulinie Parku, także w granicach DPN jest pięć miejsc biwakowania nad rzeką Drawą.
Poza przydrożnymi barkami przy głównych szosach i nielicznymi punktami małej gastronomii, w okolicy nie ma gdzie dobrze zjeść. Regionalne specjały z ubiegłego wieku (sery głuskowskie) są tu zupełnie zapomniane. Również bogactwo ryb w wodach Puszczy Drawskiej nie znajduje odzwierciedlenia w lokalnej gastronomii; jedyny barek serwujący ryby jest w oddalonym o 30 km Dobiegniewie. Z rzadka od prywatnych osób we wsiach udaje się kupić wędzoną sielawę. Świeże pstrągi, ale tylko tęczowe, można kupić w gospodarstwie stawowym na Rybakówce koło Głuska.
W Parku i w jego otoczeniu istnieje sieć znakowanych szlaków turystycznych. W większości są one dostępne także rowerem, choć drogi Puszczy często są piaszczyste. Przecinający teren parku szlak kajakowy Drawy uchodzi za jeden z piękniejszych w Polsce, a liczne wypożyczalnie kajaków w Drawnie umożliwiają łatwą organizację spływu.
Najatrakcyjniejsze okresy zwiedzania Parku to wczesna wiosna (młoda zieleń buków, wczesnowiosenny aspekt runa leśnego w lasach liściastych), późna wiosna (pełnia kwitnienia większości roślin, barwne, kwietne łąki, liczne kolorowe ważki i motyle, gwarnie odzywające się ptaki i płazy) oraz złota jesień (przebarwianie się liści buków, brzóz i innych drzew tworzące wiałe aspekty kolorystyczne). Do spływu Drawą najdogodniejszy jest okres letni, od lipca do września (szlak wodny jest zamknięty corocznie od kwietnia do końca czerwca).
Z licznych możliwości zwiedzania polecamy (zob. też regulamin):
Spływ kajakowy przez najbardziej malowniczy fragment doliny Drawy, leżący w granicach Parku. Rzeka płynie bystro w głębokiej dolinie, o zboczach porośniętych bukowymi lasami. Krajobraz urozmaicają niewielkie, przybrzeżne łączki, olszyny i szuwary. Mimo zwalenia w nurt rzeki licznych drzew, większość przeszkód daje się ominąć, co jednak wymaga pewnego opanowania kajakarskiej sztuki. Szlak ten uchodzi za jedną z najpiękniejszych tras spływowych w Polsce.
Od kwietnia do czerwca (włącznie) szlak jest zamknięty ze względu na konieczność ochrony ptaków wodnych. Spływ przez teren Parku jest płatny. Kajaki można wypożyczyć (i zorganizować ich transport) w jednej z licznych wypożyczalni w Drawnie.
Na niespieszne przepłynięcie opisywanego odcinka potrzeba 2-3 dni. Można także przepłynąć dowolny fragment tej trasy. Warto rozpocząć spływ już w Prostyni a zakończyć go w Krzyżu (dodatkowe 1-2 dni), co umożliwia poznanie także nie mniej pięknych fragmentów Drawy poza Parkiem.
Półdniowy spacer umożliwiający zapoznanie się z zachodnia częścią parku i słynnymi buczynami Radęcina. Z Moczel trasa prowadzi znakowanym, czerwonym szlakiem w górę doliny Drawy. Mijamy jedną z dawnych bindug, zwana Trzy Dęby od pomnikowych drzew rosnących na jej placu składowym, a następnie wśród bukowych lasów i widoków na śródleśną dolinę rzeczną dochodzimy do leżącego w nurcie Drawy Wydrzego Głazu, największego z głazów narzutowych w Parku. Kamienista bystrzyna Drawy nieco powyżej tego miejsca przypomina rzeki podgórskie. Mijamy kolejną starą bindugę zwaną Święta Hala i śródleśną, brukowaną drogą (bez znaków) wracamy stąd do Moczel, mijając przy drodze uroczysko Radęcin - płat buczyny o naturalnym charakterze, w którym pojedyncze drzewa osiągają wiek ponad 300 lat i blisko 50 m wysokości, pozostawiony bez ingerencji człowieka, by móc obserwować naturalny rytm życia lasu bukowego.
Wycieczka umożliwiająca poznanie północno-zachodniej części Parku, w tym bardzo malowniczych fragmentów doliny Drawy. Do Zatomia szlak wędrówki prowadzi znakowanym, czerwonym szlakiem turystycznym, a z Zatomia do Bogdanki - szlakiem zielonym. Trasa wiedzie z Drawna drogą do Drawnika (gdzie warto odwiedzić grodzisko i resztki starego parku), a następnie śródleśną drogą do Barnimia, wsi o zachowanej tradycyjnej zabudowie z czerwonej cegły. Warto tu obejrzeć stary park z cennymi drzewami (stare dęby, okaz tulipanowca) i zabytkowy kościółek. Z Barnimia szlak prowadzi dróżkami i ścieżkami nad Drawą, dostarczając malowniczych widoków na rzekę. W pobliżu Zatomia znajdziemy jedno z nielicznych w Puszczy stanowisk jarzębu brekinii. Za Zatomiem trasa przechodzi na drugi brzeg Drawy: wędrujemy wśród zarastających lasem, porzuconych pól o malowniczymi urokliwym krajobrazie. Znad tzw. Tragankowego Urwiska roztacza się widok nadolinę rzeki i lasy Puszczy. Szlak doprowadza dalej do leśniczówki Międzybór i (1 km dalej) do stacji terenowej Lubuskiego Klubu Przyrodników w Bogdance, gdzie można zwiedzić skromną wystawę. Można zanocować w stacji bądź wrócić stąd do Drawna autobusem.
Całodzienna wycieczka po centralnej części Parku, dookoła jeziora Ostrowiec, znakowanymi szlakami: żółtym, czerwonym, niebieskim i czarnym. Trasa prowadzi najpierw wzdłuż zachodniego brzegu bardzo malowniczego jeziora Ostrowiec; z wysokiej skarpy brzegu roztaczają się wiałe widoki na tętniąca życiem ptaków, obramowaną starodrzewami taflę wody jeziora oraz kolonię kormoranów na jego wyspie. Wędrujemy wałem suchego dziś Kanału Sicieńskiego, unikatowego zabytku techniki, mijamy też pozostałości bunkrów i transze i Wału Pomorskiego. Od maleńkiej osady Pustelnia trasa, biegnąc w pewnym oddaleniu od jeziora, sprowadza wśród borów sosnowych w dolinę Płocicznej. Malownicze ruiny młyna, zwane Starą Węgornią, z szumiącą kaskadą na zniszczonym progu piętrzenia, pozostawiają niezapomniane wrażenie. Szlak doprowadza do urokliwej, zabytkowej osady Ostrowiec i nad unikatowe przyrodniczo jezioro Czarne, wbrew nazwie mające wody o szmaragdowym kolorze, a następnie powraca do Głuska.
Ta wycieczka zapoznaje z rzadko odwiedzanymi fragmentami DPN. W pobliżu jej malowniczej trasy są skupienia drobnych, lecz interesujących zabytków kultury materialnej: warto poświęcić trochę czasu na ich odszukanie. Trasa wędrówki jest znakowana kolejno kolorami: czerwonym, żółtym niebieskim i żółtym.
Z Osieczna szlak prowadzi doliną Drawy i Płocicznej, wchodząc w krótce w sosnowe lasy DPN. Przekraczając malowniczą Płociczną i przerzucając się na powrót w dolinę Drawy dochodzi się wkrótce do ruin starej wsi Podszkle, gdzie można poszukać resztek dawnej huty szkła i elementów fortyfikacji Wału Pomorskiego. Główna trasa prowadzi malowniczą leśną drogą do zabytkowej elektrowni wodnej Kamienna, pochodzącej z przełomu XIX i XX wieku, a następnie do śródleśnej osady Głusko, sto lat temu siedziby dużego majątku rolnego, dziś osady pracowników miejscowego Nadleśnictwa. Gdy po krzakach poszuka się resztek przeszłości, Głusko okazuje się wybitnym skupieniem zabytków dawnej techniki wiejskiej, znajdziemy tu starą kuźnię i strzelnicę oraz resztki wodociągu napędzanego unikatowym kołem wodnym. Z Głuska, pomonie wkraczając w lasy, idzie się obok jeziora Głuchego (miejsce kąpieli) i w pobliżu jeziora Czarnego w dolinę Płocicznej, w miejscu zwanym Karolinka. Jest to jeden z bardziej urokliwych zakątków Parku. Kępa lilaków wyznacza miejsce dawnej osady. Obok, na niewielkiej łączce, regularnie koszonej przez administrację Parku, by zachować łąkowy ekosystem, wiosną zakwitają storczyki, jest tu także skupienie nasięźrzała. Z Karolinki żółty szlak poprowadzi nas z powrotem do Osieczna, wiodąc w krajobrazie sosnowych borów wzdłuż doliny Płocicznej (w kilku miejscach malownicze widoki na rzekę).
Spacerowa trasa prowadząca z urokliwej osady Martew k. Tuczna czerwonym szlakiem wśród sosnowych borów do miejsca dawnej osady Martwica, na brzegu malowniczego jeziora Marta w Drawieńskim Parku Narodowym. Warto stąd podejść nieco ku północy (szlak niebieski) by zobaczyć uroczysko Głodne Jeziorka - pięć niewielkich jeziorek dystroficznych okolonych kolorowym płem torfowiskowym, rozproszonych w zagłębieniach wytopiskowych wśród sosnowo-bukowo-świerkowych lasów. Czerwony szlak prowadzi z Martwicy ku południowi wzdłuż brzegów jez. Marta, dostarczając malowniczych widoków na tafle jego szmaragdowych wód. Od południowego krańca jeziora do wsi Martew wrócimy nieznakowaną, lecz wyraźną śródleśną drogą bitą.
Za zalążek dzisiejszego Parku uważać trzeba utworzone w latach 30-tych XX wieku rezerwaty przyrody, jakie objęły uroczysko Radęcin oraz malownicze wyspy na jeziorze Ostrowiec. Piękno i walory przyrodnicze tego terenu docenione zostały także po zmianiejego gospodarzy po II wojnie światowej: już w 1947 r. wymieniano rezerwat Radęcin za jeden z najcenniejszych obiektów przyrodniczych Polski, a w 1948 r. Polski Związek kajakowy wysunął pomysł objęcia jakąś formą ochrony malowniczej doliny Drawy.
Na formalne decyzje o ochronie elementów przyrody dzisiejszego parku trzeba było czekać prawie 20 lat. W 1964 r. rezerwat Radęcin został ponownie utworzony.
W latach 60-tych tereny nad Drawą i Płociczną znalazły się w kręgu zainteresowań szczecińskich naukowców, a szczególnie zespołu M i J. Jasnowskich. W wyniku ich starań w 1974 r. całą dolinę Drawy uznano za rezerwat przyrody.
Sam pomysł uznania środkowej części Puszczy Drawskiej za park narodowy pojawił się ok. 1978 r. w kręgu działaczy ochrony przyrody skupionych w wojewódzkim wówczas Gorzowie. Po kilkunastu latach formalnych i zakulisowych starań i licznych polemik, w trakcie których formułowano kilka kolejnych szczegółowych projektów Parku, pomysł ten stał się faktem w 1990 r. Utworzony 1 maja tego roku Drawieński Park Narodowy miał powierzchnię 9.068 ha. W 1996 r. obszar Parku powiększono do 11.018,82 ha; po bardziej szczegółowych pomiarach i ustaleniach powierzchnię tę podaje się obecnie w urzędowych dokumentach jako 11.341,97 ha.